رییس پارلمان کردستان عراق: پیامدهای همه پرسی دستاوردهای 25 ساله را از بین برد

تهران / خبرگزاری صدا و سیما / سیاسی 1396/08/29
رییس پارلمان منطقه کردستان عراق تاکید کرد پیامدهای همه پرسی جدایی، دستاوردهای بیست و پنج ساله کردها را از بین برد.
روزنامه الشرق الاوسط چاپ لندن، در شماره امروز در مطلبی نوشت پس از تمدید دوره کنونی مجلس منطقه کردستان عراق، گمان بر این بود که یوسف محمد صادق رئیس آن برای از سرگیری وظایف خود، به اربیل بازگردد، بویژه در چنین شرایط بحرانی که نیازمند موضع متحد همه گروه ها و احزاب مختلف برای ایستادن در مقابل چالشهایی است که سرنوشت روند سیاسی در منطقه کردستان با آن روبرو است، بویژه پس از ناکامی همه پرسی استقلال و پیامدهای خطرناک آن بر اوضاع داخلی. اما نه تنها رئیس پارلمان به اربیل بازنگشت، بلکه شرایط سیاسی نیز به مرحله ثبات گذشته نرسید، امری که باعث شد رئیس پارلمان کردستان عراق، روش دولت منطقه کردستان در برگزاری همه پرسی را عامل این اتفاقات بداند و تاکید کند که این اقدامات دستاوردهای بیست و پنج ساله کردها را از بین برد.
روزنامه الشرق الاوسط در ادامه با یوسف محمد صادق، رییس پارلمان منطقه کردستان عراق گفتگو کرد. وی در این گفتگو آمادگی خود را برای مذاکره با بغداد اعلام کرد، اما از حیدر العبادی نخست وزیر عراق خواست مغرور نشود.
متن این مصاحبه به شرح ذیل است.

سوال: قرار بود پس از تمدید دوره پارلمان بازگردید و فعالیت خود را از سر گیرید، چه چیزی مانع بازگشت شما شد؟
جواب: روشی که بر اساس آن دوره پارلمان تمدید شد، جوابگوی خواسته های ما نبود. می خواستیم دوره پارلمان بدون دخالتهای حزبی تمدید شود، اما در واقع، هدف از این اقدام، مشروعیت دادن به همه پرسی بود. این در حالی است که برگزاری همه پرسی با تصمیمی حزبی و خارج از اراده پارلمان به تصویب رسید و هیچ قانون ویژه ای برای برگزاری آن وجود نداشت. همچنین این تصمیم بدون فراهم بودن زمینه سیاسی یا اقتصای یا قانونی متناسب با آن اتخاذ شد. این چیزی است که با رویکرد سیاسی ما تضاد دارد، به گونه ای که هنگامی که در اربیل بودیم، تلاش کردیم پارلمان را مرجع اول و آخر اتخاذ چنین تصمیمات سرنوشت سازی قرار دهیم، نه اینکه از پارلمان برای مشروعیت دادن به تصمیماتی حزبی، مانند موضوع همه پرسی استفاده شود.
سوال: آیا مخالفت شما با بازگشت به پارلمان، تصمیمی شخصی است و به رهبران حزب شما یعنی جنبش التغییر ارتباطی ندارد؟
جواب: معتقدم جنبش التغییر در این باره با من موافق است که بازگشتم، به اجازه دادن به پارلمان برای انجام وظایف قانونی خود بستگی دارد. به این معنا که پارلمان تحت قیمومیت کسی نباشد. تصور می کنم که به توافقی جدید نیاز داریم که تغییر نظام حکومتی کنونی، دور کردن دستهای حزب دموکرات کردستان از دخالت در نهادهای امنیتی و نظامی و تضمین برگزاری انتخابات پارلمانی و ریاستی دموکراتیک و شفاف بدون تقلب و دستکاری را شامل شود، همچنین باید به موضوع مذاکره با بغداد و اجرای اصلاحات برای ایجاد شفافیت در منابع مالی نیز بپردازد.
وی افزود: اگر این اهداف محقق شود و پارلمان بتواند نقش خود را ایفا کند، پس شرایط بهبود یافته است. اما در صورتی که دخالتهای حزبی و استفاده از پارلمان تنها برای مشروعیت دادن به تصمیمات حزبی ادامه یابد، این چیزی است که با آرمانها و خواسته های ما ناسازگاری دارد. عقیده دارم زمان آن رسیده است که بازنگری داشته باشیم و سیاستهای غیرقابل قبول در تعامل بین احزاب را کنار بگذاریم؛ زیرا اینها سیاستهایی است که چهره منطقه کردستان عراق را در مقابل افکار عمومی جهان خراب کرد و بر این باورم که نظام حکومتی در منطقه کردستان از بیست و پنج سال پیش، ناکارآمدی خود را به اثبات رساند و اکنون زمان تغییر آن فرا رسیده است، زیرا این نظام نه تنها در زمینه های سیاسی و نظامی و اقتصادی ناکام بود، بلکه مردم را نیز در مقابل آینده ای تاریک و مبهم قرار داد، بنابراین امیدوارم رهبران سیاسی از این اندیشه بیمار در حذف و نادیده گرفتن دیگران دست بردارند.
سوال: العبادی در اظهاراتی از پارلمان منطقه کردستان بعنوان نهادی مشروع، حمایت کرده و خواستار فعالسازی نقش آن در انجام وظایف قانونگذاری بدون دخالت طرفهای دیگر شده بود، آیا عقیده دارید که این حمایت برای تبدیل پارلمان کردستان به نهادی تاثیرگذار مناسب است؟
جواب: بله، عقیده دارم هرچه روابط ما با دولت مرکزی مستحکمتر و پایدارتر باشد، بهتر خواهد بود؛ باید از روابط بین نهادهای مشروع حمایت کرد تا بتوانند به دستگاههایی نظارتی بر نهادهای دولت تبدیل شوند. به همین خاطر عقیده دارم که بسیار ضروری است که پارلمان منطقه کردستان نقش مهم و فعالی در هرگفتگویی بین اربیل و بغداد داشته باشد. حتی اگر دولت منطقه کردستان از بازکردن درهای گفتگو با بغداد ناتوان بماند، این امکان وجود دارد که پارلمان این نقش را از طریق تشکیل هیئتی از فراکسیون های پارلمانی زیر نظر هیئت رئیسه مجلس برای رفتن به بغداد و مذاکره با دولت مرکزی، ایفا کند، زیرا نماینده مشروع ملت کردستان است.

سوال: پس چرا اقدام به این کار نمی کنید، بویژه اینکه شما رئیس مشروع پارلمان هستید و می توانید هیئتی پارلمانی تشکیل دهید و آن را برای گفتگو با بغداد با خود همراه کنید؟
جواب: اگر مطمئن شوم که توان انجام این کار را دارم، لحظه ای درنگ نخواهم کرد. کاملا متقاعد شده ام که نباید مردم تاوان اشتباهات برخی از رهبران سیاسی را بپردازند، و ما به عنوان جنبشی سیاسی، هیچ گونه منافع مادی با بغداد نداریم و حتی درآمدهای منطقه کردستان در اختیار ما نیست، بنابراین عقیده دارم اگر به ما اجازه داده شود، در مذاکرات با بغداد، طرفی موثر خواهیم بود تا بتوانیم منافع مردم را تضمین کنیم نه منافع حزب یا افرادی خاص.

سوال: نخست وزیر عراق همواره به گفتگو بر پایه قانون اساسی عراق دعوت می کند...
جواب: این درست است، اما متاسفانه آقای العبادی به گونه ای رفتار می کند که گویی پیروز جنگ است و بسیار به خود مغرور است، اما عقیده دارم که پیروزی در صلح بسیار بهتر از پیروزی در جنگ است؛ زیرا هر جنگی، صلحی در پی دارد و پیروزی بزرگتر برای هر رهبری سیاسی، توانایی اش برای ایجاد صلح است نه کوبیدن بر طبل جنگ.
رئیس پارلمان منطقه کردستان عراق افزود: دلیل اتفاقات پس از همه پرسی، عدم بررسی پیامدهای آن بود، این اتفاق در کاتالونیا نیز رخ داد، به گونه ای که شاهد بودیم بسیاری از رهبران فرار کردند یا به زندان افتادند یا از مناصب خود کنار گذاشته شدند. طرفهایی که تصمیم به برگزاری همه پرسی گرفتند، هیچ ارزیابی آکادمیک سیاسی، دیپلماتیک، نظامی، امنیتی و اقتصادی درستی درباره برگزاری همه پرسی انجام ندادند. واقعا نمی دانیم که چگونه ممکن است یک اقلیم یا منطقه همه پرسی را برگزار کند، در حالی که دولتش توانایی پرداخت نیمی از حقوق کارمندانش را ندارد؟ و چگونه ممکن است همه پرسی در منطقه ای با موفقیت همراه شود، در حالی که اطرافش را کشورهایی مخالف با آرمانهای ملی آن ملت گرفته باشد، ملتی که فاقد نیروی نظامی منظم و مسلح است تا در هنگام اعلام استقلال، از مرزهایش دفاع کند؟
همه پرسی در زمانی برگزار شد که رهبران کُرد، همه نوع حمایتهای بین المللی را از دست داده بودند، اما لجبازی کردند و به درخواستهای جهان و پیشنهادهای قدرتهای بزرگ به عنوان جایگزینی برای همه پرسی توجه نکردند. همه اینها نتیجه کوته فکری سیاسی و اشتباه آشکار رهبران سیاسی بود، در حالی که اگر همه پرسی از طریق مجلس که نهادی مشروع و نماینده مردم است، و نه از طریق رهبران حزبی، انجام می گرفت، نتیجه کاملا برعکس بود و ما همه دستاوردهای خود را به علت پیشروی نیروهای مرکزی از دست نمی دادیم.
سوال: مرزهای منطقه کردستان عراق مانند گذشته باقی نماند، آیا عقیده دارید که کردها خواهند توانست نقش سیاسی تاثیرگذاری در آینده عراق ایفا کنند؟
جواب: هنگامی که گفتند مرزها با خون ترسیم خواهد شد، گفتم که مرزها نه با خون، بلکه با گفتگو ترسیم می شود، زیرا مرزی که با خون مشخص شود، روزی با همان خون به دیگری بازخواهد گشت و همین اتفاق نیز افتاد. بارها تاکید کردم که مشکلات مناطق مورد مناقشه با قانون اساسی و قانون حل می شود، اما متاسفانه کسی گوش نداد. امروز بار دیگر تکرار می کنم که این مشکل طبق ماده 140 قانون اساسی حل خواهد شد. در اینجا می خواهم تاکید کنم که دولت مرکزی نیز به نوبه خود تصور اشتباهی دارد در اینکه مشکلات مناطق مورد مناقشه با نیروی نظامی یا از طریق بسیج مردمی حل خواهد شد، زیرا مشکل اصلی کردها از دهه هفتاد میلادی و تا به امروز مشکل کرکوک است و همه دولتهای پیشین عراق نیز در حل این مشکل از طریق گزینه نظامی ناموفق بودند و از طرف دیگر رهبران کردستان نیز نتوانستند دیگران را در برابر عمل انجام شده قرار دهند. بنابراین باید به قانون بازگردیم و از اشتباهات تاریخ استفاده کنیم. مهم این است که ملت کردستان دیگر توانایی کنترل اوضاع سیاسی در عراق را ندارد. این درست است که ما بخشی مهم از این کشور را تشکیل می دهیم، اما اگر نتوانیم اوضاع داخلی خود را سر و سامان دهیم و خود را از طریق حمایت از نهادهای دموکراتیک و مشروع تقویت نکنیم، نخواهیم توانست نقش موثر خود را بازپس گیریم.
سوال: بعد از همه اتفاقات اخیر، آیا عقیده دارید که منطقه کردستان می تواند به سوی حکومتی حکیمانه و شفاف گام بردارد؟
جواب: طرفهایی که باعث ایجاد این تراژدی ها و فجایع سیاسی شدند، باید آگاه باشند که این اتفاقات نباید تا ابد ادامه یابد. آنچه که اتفاق افتاد ما را به اوایل دهه نود میلادی بازگرداند و همه دستاوردهایی را که در بیست و پنج سال گذشته در نبردهای نظامی یا سیاسی بدست آوردیم، از بین برد. بنابراین همه طرفها باید مسئولیت پذیر باشند و به عدم موفقیت خود اعتراف کنند در این صورت خواهیم توانست نظام حکومتی خود را به نظامی خردمندانه تبدیل کنیم. اما اگر این اتفاق نیفتد، هرکسی که به دموکراسی و حقوق ملتها ایمان دارد، باید بر حکومت فشار بیاورد تا آن را مجبور به کوتاه آمدن کند، از جمله آمدن به خیابان و تظاهرات با هدف تغییر، زیرا در سایه تداوم شرایط کنونی، روزی خواهد آمد و ساختمان بر سر آنهایی که مسبب این فجایع هستند، خراب خواهد شد.