آتش بیار معرکه

کوهستان را نفس نفس بالا می‌روم.

این جا باد هم بوی آتش می‌دهد.
جنگل در خاکستر نشسته؛ عروس زاگرس رخت عزا بر تن کرده؛ لاک پشت‌ها در دود خفته و باد قصه غصه‌های سنجاب‌های سوخته را تا دور دست‌ها می‌برد.
“آتش بیار» این معرکه کیست؟

قصه آتش و بلوط، قصه "پار و پیرار" نیست.
یک روز حرف ذغال گیری است و روز دیگر تغییر کاربری، مردمانی که به طمع، چنگ به سرمایه زمین انداخته اند؛ یک روز با تبر و ارّه می‌آیند، روز دیگر ذغال می‌گیرند و این روز‌ها آتش می‌اندازند.
از همیشه تا هنوز، بلوطستان صحنه جدال بوده است، جدال سبز درختان با شعله‌های وحشی سرخ.
به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، مرکز فارس، در حالی که کارشناسان نقش جنگل‌ها و مراتع را به لحاظ حفظ منابع آب‌وخاک، مانایی محیط زیست سالم و فراهم کردن چرخه اقتصادی انکار ناپذیر می‌دانند، اما باز هم شاهد بی‌توجهی مردم به صیانت از این گنجینه‌های خدادادی هستیم.

سطح جنگل‌های ایران در پنجاه سال گذشته از ۱۸ میلیون هکتار به ۱۴ میلیون هکتار کاهش پیدا کرده است.
بر اساس آمار سالانه حدود چهار میلیون هکتار از جنگل‌های جهان نابود می‌شود؛ این در حالی است که در ایران سالانه یک میلیون هکتار نیز به وسعت بیابان‌های کشور افزوده می‌شود.
استان فارس با بیش از ۱۰ میلیون هکتار عرصه جنگلی، ۱۸ درصد از جنگل‌های کشور و رتبه نخست را از نظر میزان سطح جنگل‌ها داراست.

در فارس ۱۲ میلیون و چهار صد هزار هکتار زمین‌های منابع طبیعی با پوشش گیاهی بلوط، بادام وحشی، بنه، کیالک، ارژن، شن، دافنه، ارس، تنگرس، گون، جاشیر و گیاهان مرتعی مانند خارشتر، شیرین بنان، درمنه، گون و گرامینه وجود دارد.
این استان دارای سه ناحیه رویشی زاگرس، ایرانی تورانی وخلیج عمانی است که در مجموع، منطقه رویشی زاگرس از اهمیت و اولویت خاصی برخوردار است، زیرا ۳۰ درصد از عرصه‌های زاگرس در استان فارس واقع شده است.

عمده گونه‌های جنگلی زاگرس را بلوط تشکیل می‌دهد که هر ساله با گرم شدن هوا شعله‌های بی‌رحم آتش به جانش افتاده و از وسعت این پهنه سبز می‌کاهد.
بر اساس اعلام متولیان منابع طبیعی این آتش‌سوزی‌ها اغلب منشأ انسانی داشته و نقش بسیارعمده‌ای در زوال جنگل‌های زاگرس دارند.
تازیانه آتش بر پیکر خشک مراتع
مدیرکل منابع طبیعی استان فارس می‌گوید : از ابتدای امسال بیش از ۱۶۲ مورد آتش سوزی در عرصه‌های منابع طبیعی استان رخ داده و بیش از ۲۸۰ هکتار از عرصه‌ها در آتش سوخته است.

شهرام منتصری به صراحت عامل انسانی را یکی از دلایل اصلی آتش سوزی‌های مراتع فارس می‌داند و معتقد است برخی از این آتش سوزی‌ها عمدی هستند.
بر اساس اعلام وی از ابتدای امسال تاکنون میزان آتش سوزی‌ها سه برابر شده، اما از نظر مساحت حدود ۲۰ تا ۲۵درصد کاهش داشته است.
خسارت‌های آتش‌سوزی‌های عرصه‌های جنگلی به‌ویژه در منطقه زاگرس به‌گونه‌ای است که سازمان حفاظت محیط‌زیست در اطلاعیه‌ای اشد مجازات را از قضات برای آتش افروزان عمدی جنگل‌ها و مراتع خواستار شده است.

در این اطلاعیه سازمان حفاظت محیط زیست از قوه قضائیه و قضات درخواست کرده است در برخورد قانونی با افراد و اشخاص سودجو که به عمد به آتش‌سوزی در پارک‌های ملی و آثار طبیعی ملی اقدام می‌کنند، با عنایت به مجازات‌های تعیین‌شده در ماده ۶۷۵ و تبصره ۲ قانون مجازات اسلامی که تصریح می‌کند «هر کس عمداً جنگل، اشجار و … را آتش بزند، به حبس از دو تا پنج سال محکوم می‌شوند» اشد مجازات را اعمال کنند.
امسال با توجه به وضع مناسب بارش‌ها و افزایش پوشش علفی در جنگل‌ها وقوع حریق در عرصه‌های منابع طبیعی این استان افزایش یافته و تعداد قابل توجهی از عرصه‌های منابع طبیعی طعمه حریق شده است.

در این مدت جنگل‌های بکری در استان فارس طعمه حریق شد که به عنوان نمونه می‌توان به آتش سوزی چهار روزه جنگل‌های کوهمَره سرخی اشاره کرد.
در این آتش سوزی بیش از هر چیز بار دیگر کمبود امکانات در مهار آتش سوزی در استان مشهود بود این اتفاق در حالی افتاد که پیش از این، مسئولان از آمادگی کامل برای اطفای آتش سوزی خبر داده و اعلام کرده بودند که با انعقاد قرارداد امکان اطفای حریق به صورت هوایی هم وجود دارد.
در این آتش سوزی میزان قابل توجهی از جنگل‌های منطقه و حتی گونه‌هایی از حیات وحش که امکان فرار نداشتند در آتش سوختند و تاکنون گزارشی از میزان آتش سوزی اعلام نشده است.
مسعود رضایی نماینده مردم شیراز در مجلس شورای اسلامی با تأکید بر اینکه مسئولان استانی برای تجهیز فارس به امکانات اطفای حریق باید چاره اندیشی کنند، می‌گوید: برای رفع این مشکل باید اعتباری تخصیص یابد در غیر این صورت یکی پس از دیگری جنگل‌های فارس در آتش می‌سوزد و هیچ راهی برای جلوگیری وجود ندارد.

استاندار فارس نیز می‌گوید: با توجه به وسعت اراضی جنگلی و مرتعی در فارس، باید اداره‌های کل منابع طبیعی و حفاظت محیط زیست برای تأمین تجهیزات مهار و اطفای هوایی حریق اقدام کنند.
عنایت‌ا... رحیمی معتقد است: باید هر چه زودتر تجهیزاتی نظیر هلی کوپتر آبپاش و اطفای حریق نیز با همت منابع طبیعی و حفاظت محیط زیست به دیگر تجهیزات اضافه شود.
نبرد نابرابر با آتش
در آتش سوزی‌های استان، نیرو‌های مردمی با بیل و شاخه‌های درخت به نبرد با آتش می‌روند و مشکل مدیریت بحران و ناکافی بودن امکانات و تجهیزات اطفای حریق، خسارت‌های بیشماری را به جنگل‌های این استان وارد کرده است.

به گفته آقای صادقی یکی از فعالان محیط زیست فارس در آتش سوزی کوهمره سرخی نیرو‌های مردمی، بخشداری‌ها و انجمن‌های مردم نهاد به منطقه اعزام شدند و آتش با تلاش آنان پس از پنج ساعت مهار شد؛ اما به دلیل کنترل نشدن اتش بعد از اطفاء، شعله‌های آتش دوباره زبانه کشید.
این فعال محیط زیست معتقد است باید فکری به حال جنگل‌های استان شود و با تخریب کنندگان محیط زیست و منابع طبیعی برخورد جدی صورت گیرد.
داغی برپیشانی جنگل‌ها

طبق آمار بیش از ۹۵ درصد آتش‌سوزی‌ها بر اثر عامل انسانی است و از این رو آموزش و آگاهی‌افزایی مردم اهمیت بسیاری دارد. این را مدیرکل حفاظت محیط زیست فارس می‌گوید و تاکید می‌کند ما در کنار آموزش و آگاهی‌افزایی مردم درباره راهکار‌های پیشگیری از وقوع آتش‌سوزی در مناطق جنگلی، بیکار ننشسته ایم و تلاش کرده ایم از گسترش آتش سوزی‌ها جلوگیری کنیم.
محمودی می‌افزاید: ایجاد آتش بُر به منظور جلوگیری از پیشروی آتش سوزی در مناطق جنگلی و مجهز شدن فارس به یک فروند هواپیمای اطفاء حریق، از جمله این اقدام هاست.
مردم؛ کلید نجات جنگل‌ها

با وجود این که براساس اعلام متولیان منابع طبیعی فاس ۳۵ گروه گشت و مراقبت رسمی در ۲۹ شهرستان استان به همراه ۱۰۲ نیروی قرق بان حضوردارند و ۸۳ گروه اطفا حریق محلی این ماموران را یاری می‌دهند گفته می‌شود با توجه به افزایش دما و خشک شدن پوشش علفی و مرتعی احتمال وقوع آتش سوزی در مراتع و عرصه‌های جنگلی این استان وجود دارد.
در نبود امکانات و تجهیزات و بودجه‌ای که نیست، سرمایه‌های ملی به راحتی دود می‌شود تا هم چنان انسان، آتش بیار معرکه باشد. در این میان، عدم بازدارندگی و دستگیری متخلفان، حلقه‌ی مفقوده‌ای است که میان شعله‌های آتش سردرگم است.
مریم شمس