تنظیم بازار و جهش تولید با مشارکت تشکل‌ها

به گزارش  خبرگزاری صداوسیما، گفتگوی ویژه خبری ،موضوع تنظیم بازار کالا‌های اساسی با مشارکت تشکل‌ها را با حضور میهمانان برنامه آقایان علیرضا پیمان‌پاک؛ قائم مقام وزیر جهاد کشاورزی و حمید کاشانی؛ رئیس اتحادیه سراسری تولیدکنندگان تخم مرغ بررسی کرد.

مقدمه: در خبر‌ها به نقل از قائم مقام وزیر جهاد کشاورزی داشتیم که بازار تخم مرغ با الگوی مشارکت تشکل‌ها به ثبات رسیده به طوری که صادرات این محصول ظرف یک سال، افزایش بیش از ۲ برابری داشته، به گفته آقای پیمان‌پاک، این الگو برای سایر کالا‌های اساسی هم قابل تسری است.

(پخش گزارش)
سؤال: آقای پیمان‌پاک درباره این شیوه تنظیم بازار که در بازار تخم مرغ اتفاق اقتاده، توضیح بفرمایید.

علیرضا پیمان‌پاک: یکی از مسائل مهم و راهبردی در بحث تنظیم بازار، همان طور که سال‌هاست روی آن صحبت می‌شود، این است که ما بتوانیم تعادل به بازار بدهیم با تقویت و رونق تولید. وقتی شما تولیدتان رونق داشته باشد، وقتی عرضه شما از تقاضا فزونی بگیرد و اختلاف داشته باشد، طبیعتاً تنظیم بازار اتفاق می‌افتد. وقتی شما نتوانید تولید را تثبیت کنید، ثبات داشته باشید، استمرار تولید داشته باشید، منافع تولید‌کننده تأمین شود، طبیعتاً با هر گونه تعزیر و قیمت گذاری دستوری و هر گونه نظارت و فشار روی بازار واقعاً نمی‌توانیم به آن ثبات، تعادل و تنظیم بازار دست پیدا کنیم. حوزه تخم مرغ یک حوزه نمونه در این زمینه است، ما طی سه سال گذشته رونق تولید و رشد قابل توجهی در حوزه تولید داشتیم. خود آقای کاشانی می‌توانند به این فرایند و افزایش تولید اشاره کنند. در کنار این افزایش تولید و بحث این که ما بتوانیم نهاده‌ها و هزینه تولید را کاهش دهیم و عرضه را افزایش دهیم، یک اطمینان خاطر هم باید به تولیدکننده دهیم در خصوص بازار. بحث تخم مرغ یک مسأله حساسی است. ما در ۶ ماه اول سال به دلیل افزایش دما و گرما یک کاهش مصرفی را داریم و در ۶ ماهه دوم سال یک افزایش تقاضا. ما چطور بتوانیم این را تنظیم کنیم؟ یک راه این بود که به صورت سنتی در سال‌های گذشته می‌گفتند که وزارت جهاد و پشتیبانی امور دام، مجموعه‌های مختلف باید بیاید خرید تضمینی کند، این خرید تضمینی یعنی شما می‌آیید یک تخم مرغی را خرید می‌کنید، یک ماه و نیم، ۲ ماه دیگر این تخم مرغ صنعتی می‌شود، کاهش قیمت پیدا می‌کند، یک هزینه تنظیم بازاری روی دست دولت می‌گذارد. یک شیوه دیگر این که دولت با حمایت و همراهی بخش خصوصی بیاید برنامه‌ریزی کند برای این که این مازاد عرضه را صادر کند به بازار‌های کشور‌های اطراف که بازار‌های خوبی هستند، تقاضا دارند هم در حوزه عراق، هم در حوزه افغانستان، کشور‌های حاشیه خلیج فارس و برنامه‌ریزی که ما با همراهی تشکل‌ها داریم برای حضور در بازار اتحادیه اوراسیا.

سؤال: الان این اتفاق افتاد؛ یعنی در واقع از یک طرف بازار تنظیم شده، قیمت‌ها زیر قیمت مصوب است، از طرف دیگر صادرات.

پیمان‌پاک: دقیقاً، قیمت‌ها پایین است، آن جا تولیدکننده می‌تواند در ازای صادرات، درآمد ارزی بدست بیاورد، با همراهی که با بانک مرکزی داریم، برنامه‌ریزی داریم برای تسهیل بازگشت ارز، این که با نرخ‌های رقابتی بتوانند ارز خود را عرضه کنند و عمدتاً زیان یا درآمد کمتری که از قِبَل فروش در بازار داخلی به دست می‌آورند، از مسیر صادرات بتواند جبران شود و آن ثبات و استمرار تولید بتواند ادامه پیدا کند. 

سؤال: آقای کاشانی میزان صادرات چقدر بوده و به چه ترتیب است؟ 

حمید کاشانی: ما سال ۱۴۰۰ واردکننده تخم مرغ بودیم، یعنی تا سال ۱۳۹۸ تخم مرغ در کشور ما وارد می‌شد. یعنی با حضور دولت جدید که روی کار و برنامه‌ریزی که صورت گرفت و یک کار بی‌نظیری که آن زمان صورت گرفت، با واگذاری کلیه وظایف تولید، برنامه‌ریزی صادرات، واردات به تشکل ما برنامه‌ریزی صورت گرفت و سال بعد یعنی سال ۴۰۰ که دولت جدید روی کار آمد ما تخم مرغ وارد می‌کردیم و سال ۴۰۱ پنجاه و چهار هزار تن و سال ۱۴۰۲ با استمرار این و اعتقاد مسئولان الان وزارت جهاد کشاورزی و نگاه درست بازرگانی که به تولید داشتند به ۱۳۷ هزار تن رقم صادرات در سال گذشته رسیده است، که این رقم بسیار بی نظیری است، یعنی ما حتی ترکیه که رقیب ما در کشور‌های اطراف در زمینه تولید تخم مرغ است، امسال ما تولید مطلوب‌تری نسبت به آنها داشتیم.

سؤال: الان به چند کشور صادر می‌کنیم؟ 

کاشانی: ما تا گذشته صادرات سنتی به افغانستان و عراق داشتیم، ولی الان خداراشکر به قطر، امارات، عمان، ترکمنستان و حتی در مقاطعی ما به پاکستان که خود یکی از تولیدکنندگان تخم مرغ است، صادر کردیم و با حمایت ویژه‌ای که در بحث کشور‌های اوراسیا انجام می‌گیرد، امیدواریم که تمام اقدامات آن بعد از سفر ریاست جمهوری برای این که ما بتوانیم تخم مرغ به روسیه صادر کنیم که فکر می‌کنم اولین محموله آن هفته آینده ارسال شود و پروسه بسیار بلندی دارد و یکی از کشور‌هایی است که روسیه واقعاً شرایط قرنطینه و ضوابط بهداشتی آن؛ بسیار شرایط سختی است که فکر می‌کنیم برای اولین بار در کل صنعت دام و طیور ما در کل صنعت طیور کشور ما صادرات به روسیه را هفته آینده یا تا ۱۰ روز آینده اولین محموله‌ها آماده و ارسال شود. 

سؤال: آقای کاشانی کلاً تولید ما چه تغییری کرده در این سال‌هایی که فرمودید؟ 

کاشانی: ما سال ۱۳۹۹ نهصد هزار تن تولید تخم مرغ ما بوده که سال ۴۰۲ به یک میلیون و ۳۰۰ هزار تن تولید ما رسیده یعنی ۴۰۰ هزار تن افزایش تولید سالانه، یعنی نسبت به سال ۹۹ داشتیم که این رقم اصلاً رقم...

سؤال: بیش از ۴۰۰ هزار تن. 

کاشانی: بیش از ۴۰۰ هزار تن است که امسال هم باز در صدد این هستیم که افزایش تولید داشته باشیم و باز بتوانیم این تولید را افزایش دهیم. 

سؤال: آقای کاشانی همیشه در خصوص این بحث تأمین نهاده، مرغداران مشکلاتی داشتند، این مشکلات ادامه دارد یا تا حدودی حل شده?

کاشانی: در زمینه‌ای که ما در بحث تولید تخم مرغ وزارت جهاد و مسئولین وقت اعتقاد به بحث شعاری که در بحث سال است؛ جهش تولید با مشارکت مردم، نمونه‌اش در وزارت جهاد دارد در بخش تولید تخم مرغ انجام می‌شود، یعنی اگر ما بخواهیم یک مثالی را که حضرت آقا فرمودند بزنیم، در بحث تولید تخم مرغ دارد انجام می‌شود، یعنی کل برنامه‌ریزی صادرات با سیاست‌گذاری درست وزارت جهاد و نگاه درست برنامه‌ریزی تولید و نگاه درست بازرگانی که بخواهد از بازرگانی که در خدمت تولید باشد و حمایت کند از تولید کننده و امنیت خرید را برای تولیدکننده به ارمغان بیاورد شاید در ۶ ماه گذشته ما این روند را در هفت، هشت ماه گذاشته داریم که در بحث تأمین نهاده‌ها، در بحث تنوع تأمین نهاده‌ها و بازیگرانی که دارند در بحث تأمین نهاده برای مرغدار الان فعالیت می‌کنند، بسیار گسترده شده و مرغدار الان در سامانه بازارگاه بخواهد خرید کند با شرایط بسیار ایده‌آل می‌تواند از هر شرکت‌های مختلفی که به بازار ورود کردند و با نگاه انحصارزدایی که وزارت جهاد دنبال می‌کند، می‌بینیم که واقعاً می‌تواند با تنوع در کشور‌هایی که تأمین مواد اولیه برای ایران انجام می‌دهند می‌تواند تأمین کند.

سؤال: آقای پیمان‌پاک الان کار شما در خصوص تنوع دام و طیور چیست؟

پیمان‌پاک: اول توضیحی راجع به بحث صادرات بدهم و بعد بحث تنوع، من باز اشاره می‌کنم یک شیوه قدیمی سنتی غلط این است که ما با تحمیل هزینه به دولت بیاییم یک هزینه‌هایی را به عنوان هزینه تنظیم بازار بدهیم، یک جا این است که با کمک به رونق تولید و کمک به موضوع صادرات بتوانیم بازار‌های بیرونی را بدست آوریم تا این تولید ما استمرار داشته باشد. این مسأله‌ای که آقای کاشانی اشاره کردند؛ فعالیت گسترده‌ای که در هماهنگی وزارت صمت، سفارتخانه ما در روسیه، رایزن بازرگانی ما و وزارت جهاد و تشکل، سه ماه مستمر تلاش بود تا ما توانستیم مجوز‌ها را در روسیه به دست بیاوریم و یک بازار بسیار بزرگ بکر مستمر مطمئنی را که نیاز به محصول ما دارد ازآن خود کنیم و بتوانیم در این بازار نفوذ کنیم. این یک همکاری نزدیک بین دولت و بخش خصوصی بود که اینجا اثرش در سفره مردم است که استمرار تولید، تنظیم و تعادل بازار را دارد.

سؤال: بالأخره این نهاده‌های دامی با ارز ترجیحی ۲۸ هزار و ۵۰۰ وارد می‌شوند و یارانه می‌گیرند، الان بحثی که هست، این صادراتی که ما می‌کنیم این نیست که به کشور‌هایی که صادرات می‌کنیم یارانه می‌دهیم؟

پیمان‌پاک: آن جا یارانه‌ای وجود ندارد، چون شما فروشی که داری، فروش ارزی است، یعنی آن جا اگر کشور امارات، قطر، عمان، عراق و روسیه خرید می‌کند، به ازای نرخ دارد ارز پرداخت می‌کند به ما، که این ارز بر‌می‌گردد و به عبارتی منافع آن متوجه تولیدکننده است، یعنی ما یارانه‌ای که نمی‌دهیم، آن جا که به قیمت ریالی محاسبه نمی‌کنیم. تولید یارانه‌ای بوده، اما این بخشی که حالا عدد کوچکی است برای هزینه تنظیم بازار، برای این که ما بتوانیم آن قیمتی که شما ببینید، شما اگر در فصل گرم صادرات انجام ندهید، کاهش درآمد تولید باشد، زیان به تولیدکننده منعکس شود، این باعث حذف مرغ‌های مولدش می‌شود و در ۶ ماه دوم سال ما بحران تخم مرغ داریم. 

سؤال: یعنی هزینه‌اش از یارانه بیشتر است؟

پیمان‌پاک: دقیقاً، هزینه بسیار بیشتر است، به عبارتی درآمد و آن نفعش به شبکه تولید می‌رود. یعنی این موجب رونق تولید می‌شود، در عین این که ارز هم به کشور بر‌می‌گردد، یعنی معادل ارزی ما؛ این نرخ ریالی است که نمی‌فروشیم. در زمینه نهاده، اتفاقاً یکی از نکات مهم این است که ما یک دید سنتی قبلاً حاکم بوده، این که ما با افزایش قیمت و گران کردن کالا نتوانیم تولیدکننده را منتفع کنیم، اما طی یک سال گذشته استراتژی وزارت جهاد این بوده که هزینه تمام شده تولید را کاهش دهد. هزینه تمام شده تولید ازجمله یکی از مهمترین حوزه‌ها در حوزه طیور؛ بحث نهاده‌هاست. این که ما نهاده‌ها را بتوانیم به سرعت و سهولت با قیمت مناسب و به صورت رقابتی در اختیار مرغدار و دامدار قرار دهیم، فعالیتی بود که برنامه ریزی و امروز محقق شده است. امروز شما می‌بینید که نهاده‌ها به صورت مدت‌دار؛ ذرت، کنجاله و جو عموماً و خصوصاً ذرت به صورت مدت‌دار، بعضاً سه ماهه، چهار ماهه و ۶ ماهه در اختیار مرغدار قرار می‌گیرد با یک نرخ بعضاً ۲۰ تا ۳۰ درصد زیر نرخ مصوب. همین باعث رونق تولید و اطمینان خاطر می‌شود.

سؤال: همین نرخی که در بازار است برای مرغداران می‌صرفد؟

پیمان‌پاک: الان نرخی که وجود دارد بین هشت هزار تومان بوده که تقریباً در این یک هفته اخیر زیر هشت هزار تومان هم آمده؛ یعنی روی ۷۵۰۰ تومان و ۱۷۰۰ تومان است. نهاده را عرض می‌کنم.

سؤال: نرخ تخم مرغ؟ با توجه به این توضیحاتی که فرمودید پایین آمدن نرخ نهاده، قیمت تخم مرغ برای تولید‌کننده می‌صرفد؟

پیمان‌پاک: آقای کاشانی باید اشاره کنند.

سؤال: آقای کاشانی از شما بپرسیم.

کاشانی: در رابطه با تخم مرغ، آخرین قیمت تخم مرغ ما برمی‌گردد به ۱۵ ماه گذشته، ما با توجه به مسئولیت تنظیم بازاری که داشتیم و تعهدی که به دو وزیر قبلی داده بودیم که اگر افزایش یک قیمتی را به ما اعلام کردند؛ ۴۷ هزار و ۳۰۰ تومان و گفته بودند اگر هفت درصد افزایش قیمت در مواد اولیه شما داشته باشد، ما قیمت را اصلاح می‌کنیم، ولی با توجه به نگرانی‌هایی که برای مصرف‌کننده و کشور داشتیم، نهایت همکاری را ما سال گذشته جهت تنظیم بازار با دولت و به دستور بازرگانی وزارت جهاد انجام دادیم. بسیار حرف درستی آقای پیمان‌پاک می‌گویند، ما کاهش قیمت نهاده را داریم؛ در بحث ذرت حداقل ۲۵۰۰ تومان تا سه هزار تومان..
ذرت کاهش قیمت دارد، سویا روی همان قیمت مصوب دارد انجام می‌شود، ولی قیمت تخم مرغ را من فقط خدمتتان بگویم از زمانی که قیمت ما اصلاح شده مثلاً مکمل دارو تقریباً نسبت به آن زمان سه برابر شده کرایه سه مرحله افزایش داشته حقوق و دستمزد دو مرحله افزایش داشته، افزایش سویا در سامانه بازارگاه سه مرحله بوده، افزایش هزینه‌های نگهداری و استهلاک همان بوده ما خدای ناکرده گران سازی نیست که بخواهیم بگوییم که محصولمان را می‌خواهیم گران یعنی بفروشیم نه ما یک قیمت تمام شده کف است به هیچ عنوان ما راضی به این نیستیم که بخواهیم خدای ناکرده محصولی را که داریم تولید می‌کنیم و می‌دانیم کالایی است که مردم باید استفاده بکنند و تمام شرایط کشور را هم درک می‌کنیم ما یک قیمت تمام شده کف قیمت را باید برای ما معین بکنند و تمام کالا‌ها هم شامل همین بوده ولی در تخم مرغ با توجه به مسئولیتی که ما داشتیم و افزایش تولیدی که ما داشتیم و صبر و لطفی که تولید کنندگان ما داشتند و دستوری که وزارت محترم جهاد کشاورزی داده بوده تا امروز ما این را یعنی با هر شرایطی بوده مهیا کرده‌ایم.