سهم ۵۰ درصدی بیماری‌های قلبی عروقی از مرگ‌های غیرواگیردار در دنیا

به گزارش خبرگزاری صدا و سیمای استان خوزستان،دکتر پژمان بختیاری نیا به خبرنگار ما گفت: داشتن قلب سالم برای حیات انسان یک ضرورت است، هر چند بسیاری از بیمـاران قلبـی آموخته اند که چگونه بـا داشـتن قلـب بیمـار یـک زنـدگی کامـل و مولـد داشـته باشـند. بیماری‌های قلبی عروقی به سن یا جنس خاصی اختصاص ندارد و همه افراد در هر سن و جنسی ممکن است در معرض ابتلا به این بیماری‌ها باشند، با این حال می‌توان بـا انجـام کار‌های مؤثر و به موقع، خطر ابتلاء یا عوارض حاصل از آنها را کاهش داد.

وی افزود: بعضی افراد به علت زمینه ارثی یا شیوه زندگی نامناسـب بیـشتر در معـرض ابـتلا بـه بیماری قلبی عروقی هستند و بنابراین اطلاع از عوامل خطر این بیماری‌ها به افراد دارای این عوامل برای پیشگیری و کنترل بیماری‌های قلبی عروقی کمک می‌کند، عامل خطر، عاملی است که احتمال ابتلا به یک عارضه یا بیماری را افزایش میدهد. منظور از عوامل خطر مصرف دخانیات و الکل، رژیم غذایی ناسالم وکم تحرکی می‌باشد که به نوبه خود در افراد به شکل اضافه وزن و چاقی، قندخون بالا، کلسترول خون بالا و فشار خون بالا تظاهر می‌کنند.

دکتر بختیاری نیا با بیان اینکه بیماری‌های قلبی عروقی اولین علت مرگ و میر در دنیا و همچنین در  کشور اسـت و سـالانه تقریبا ۲۰.۵ میلیون نفر در سراسر دنیا به علت بیماری قلبی عروقی فوت می‌کنند که ۳۱ درصد کل علل مرگ‌های جهانی و نیمی از مرگ‌های ناشی از بیماری‌های غیرواگیر را تشکیل می‌دهد، ادامه داد: بیشتر این مرگ‌ها به شکل حملات قلبی و سکته‌های مغزی تظاهر می‌کنند. عمده این موارد مرگ مربوط به انسداد رگ‌های خون رسان به قلب یعنی عروق کرونر است. رسوب تدریجی کلسترول (یکی از انواع چربی‌های خون) و سـایر چربـیهـا و مـواد دردیواره داخلی سرخرگ (شریان)‌های بدن، باعث ایجاد پـلاکهـایی در جـدار ایـن عـروق می‌شود که منجر به تنگ، سفت و سخت شدن دیواره رگ‌ها خواهد شد. بـه ایـن حالـت، تصلب شرایین یا آترواسکلروز گفته می‌شود.

معاون بهداشت دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز اضافه کرد: با گذشت زمان، افـزایش رسـوب چربـی می‌تواند تنگی و باریک شدن شریان‌ها را به دنبال داشته باشد و مانع خون رسانی کافی به بافت‌ها شود. درصورتیکه چنین اتفاقی در عروق کرونر قلب رخ دهـد، مـیتوانـد خـون رسانی به عضله قلب را کم و یا حتی قطع کند. به این حالـت کـه در آن خـون کـافی بـه عضله قلب نمی‌رسد ایسکمی قلب می‌گویند. این وضعیت سبب ایجاد درد قلبی یا (آنژین صدری (خواهد شد.

رئیس مرکز بهداشت خوزستان می‌گوید: گاهی سطح پلاک‌های چربی در جدار شریان کرونر ترک میخورد و دچار پارگی می‌شـود. این پدیده باعث تجمع پلاکت‌ها (عناصری که وظیفه انعقـاد خـون در زمـان خـونریزی رادارند) و ایجاد لخته در این ناحیه می‌شود که به آن ترومبوز می‌گویند. ایـن لختـه سـبب تنگتـر شـدن مجـرای عـروق کرونـر و کـاهش بیـشتر خـون رسـانی بـه عـضله قلـب خواهد شد. با ادامه محرومیت عضله قلب از اکسیژن، قلب دچار آسیب میشود. اگر این لخته خون به حدی بزرگ شود که به طور کامل مسیر جریان خـون را مـسدود کنـد، بخـشی از بافت عضله قلب که توسط آن شریان تغذیه می‌شود، می‌میرد. به این وضعیت حمله قلبی یا سکته قلبی می‌گویند. زنده ماندن پس از بروز سکته قلبی بستگی به میزان از بین رفـتن عـضله قلـب و نیـزتشخیص سریع و دریافت به موقع مراقبت‌های درمـانی دارد. گـسترش پـلاک بـه طـرف داخل جداره رگ و یا حرکت لخته خون از سایر قسمت‌های گردش خون و قرارگـرفتن درداخل عروق کرونر نیز می‌تواند باعث انسداد این عروق شوند.

عوامل خطر در سکته قلبی

دکتر پژمان بختیاری نیا گفت: عوامل خطر، رفتار‌ها یا وضعیت‌هایی هستند که احتمال ابتلای به یک بیمـاری را افـزایش می‌دهند. عوامل خطر در سکته قلبی در دو گروه هستند:

1) عوامل خطر ارثی یا ژنتیکی: فرد با آنها به دنیا میآید و قابل تغییر نیستند. با این حال با تغییر شیوه زندگی و مراقبت‌های بهداشتی درمانی میتوان از میزان تاثیر این عوامل کم کرد.

2) عوامل خطر اکتسابی: این عوامل به نوع فعالیت‌ها و رفتار‌هایی کـه در زنـدگی انتخـاب می‌کنیم و انجام می‌دهیم بستگی دارند و با تغییر شـیوه زنـدگی و مراقبـت پزشـکی ایـن عوامل قابل حذف یا کنترل هستند.

افراد در معرض عوامل خطر غیرقابل اصلاح:

۱-  که دارای سابقه خانوادگی هستند (به ویژه وجود سابقه سکته قلبی در پدر یا برادر قبل از ۵۵ سالگی و یا مادر یا خواهر قبل از ۶۵ سالگی)
۲-افرادی که حداقل یکی از اعضای درجه یک خانواده (پدر، مادر، خـواهر و بـرادر (آنها بیماری فشارخون بالا دارند.
۳-افرادی که حداقل یکی از اعضای درجه یـک خـانواده آنهـا مبـتلا بـه بیمـاری دیابت نوع ۲ است.
۴- افرادی که حداقل یکی از اعضای درجه یک خانواده آنها اختلالات چربی خون شامل کلسترول و LDL بالا و HDL پایین دارند.
۵- سالمندان ۶۰ سال و بالاتر
۶- زنان بعد از سن یائسگی

افراد در معرض عوامل خطر قابل اصلاح
۱- افرادی که دخانیات (سیگار، قلیان، پیپ، چپق و...) مصرف می‌کنند.
۲- افرادی که اضافه وزن و چاقی دارند.
۳- افرادی که مبتلا به فشارخون بالا و دیابت هستند.
۴- مردان با HDL کمتر از ۴۰ و زنان با HDL کمتر از ۵۰ میلیگرم در دسـی لیتـر) بدون سابقه بیماری در افراد درجه یک خانواده (۵- افرادی که LDL بالا دارند.
۶- افرادی که تحت فشار‌های روانی (استرس) هستند.
۷- افراد با فعالیت بدنی ناکافی و تغذیه نامناسب

وی افزود: در صورت وجود بیش از یک عامل خطر در فرد، اثرات نامطلوب آنهـا تـشدید مـی شـود. بنابراین با مشاهده یک یا چند مورد از این عوامـل، مراجعـه بـه پزشـک و کنتـرل آنهـا ضروری است تا به این ترتیب، از بروز سکته قلبی جلوگیری شودمعمولاً در سکته قلبی، درد و ناراحتی قفسه سینه بسیار شدید و مـشخص اسـت، ولـی در بعضی موارد ممکن است شدت درد معمولی باشد وگاهی نیز بیمار به علـت خفیـف بـودن نشانه‌ها از درخواست کمک خودداری کند. در برخی بیماران نیـز ممکـن اسـت حتـی درد قفسه سینه وجود نداشته باشد و فقط نشانه‌هایی از درد در بازو یا گلو وجود داشته باشد. درد ناگهانی یا ناراحتی قفسه سینه نه تنها برای خود بیمار ترسناک است، بلکـه بـرای اطرافیان فرد نیز نگران کننده است. وقتی نشانه‌های سکته قلبی در فردی رخ می‌دهـد، در اغلب اوقات وی امیدوار است که این وضعیت مربوط به شرایط دیگری مانند سوء هاضـمه یا کشیدگی عضلات جدار سینه باشد، به همـین دلیـل بـرای مراجعـه بـه مراکـز درمـانی کوتاهی می‌کند. این تأخیر می‌تواند مرگ آور باشد. سرعت عمل در این مواقع بـسیار مهـم است و هر دقیقه برای رسیدن به بیمارستان یا براى دریافت کمک پزشـکی ارزش حیـاتی دارد.

دکتر بختیاری نیا ادامه داد: یک ساعت اول بعد از شروع سکته قلبی مهمترین زمان است و به آن زمان طلایـی گفته می‌شود. هر چه درمان زودتر انجام شود، آسیب عـضله قلـب کمتـر و احتمـال زنـده ماندن بیشتر می‌شود. هر چه درمان دیرتر انجام شود و مدت زمانی که خون به عضله قلب نمی‌رسد طولانی‌تر باشد، صدمه عضله قلب وسیع‌تر می‌شود و مقدار بیشتری از بافت قلب از بین می‌رود.

وی ضافه کرد: هرسال روز جهانی قلب در سراسر دنیا با یک موضوع که مسائل کلیدی و عناوین مرتبط با سلامت قلب را منعکس می‌کند، برگزار می‌شود و در طول سال فعالیت‌های مختلف مرتبط با سلامت قلب بر اساس این پیام ساماندهی می‌شود. برگزاری روز جهانی قلب نقش بسیار مهمی در آگاهی از عوامل خطر و اصلاح شیوه زندگی دارد. شعار روز جهانی قلب در سال جاری (روز یکشنبه ۸ مهر مصادف با ۲۹ سپتامبر میلادی)  "use heart for action  " است، همچنین  "مراقبت از قلب، مراقبت از زندگی" به عنوان شعار ملی در نظر گرفته شده است.

دکتر بختیاری نیا می گوید: پیام اصلی "توانمند سازی عموم مردم برای مراقبت از سلامت قلب" با تاکید بر اهمیت و نقش پیشگیری نسبت به درمان، تعادل در رژیم غذایی، انجام فعالیت بدنی کافی، اجتناب از مصرف دخانیات و الکل " می‌باشد. هدف از برگزاری این مناسبت این است که افراد بدانند چگونه با انتخاب شیوه زندگی سالم و چند تغییر ساده (مانند مقابله با فشار‌های روانی) سلامت قلب خود را حفظ کنند و دولت‌ها بدانند اقداماتی که در سطح گسترده برای سلامت قلب انجام می‌شود، به سلامت نوع بشر و ایجاد عدالت (توزیع و دسترسب عادلانه خدمات بهداشتی درمانی و حمایت از برنامه‌های مبارزه با بیماری‌های قلبی عروقی) و سلامت (مانند برنامه‌های اجتماعی و فردی پیشگیری از آلودگی هوا) در سیاره‌ای که در آن زندگی می‌کنیم، کمک می‌کند.